جراحی فرنکتومی لثه یکی از روش‌های کم‌تهاجمی در دندانپزشکی است که به منظور اصلاح مشکلات عملکردی و زیبایی لثه و دهان انجام می‌شود. فرنوم، یک بافت نازک است که لب‌ها و زبان را به لثه متصل می‌کند و در برخی افراد، ضخامت یا موقعیت غیرطبیعی آن می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند فاصله بین دندان‌های جلویی، محدودیت در حرکت زبان و حتی اختلال در تکلم شود. این جراحی به کمک تیغ جراحی یا لیزر انجام می‌شود و معمولاً در کودکان و بزرگسالانی که نیاز به بهبود عملکرد گفتاری، بهداشت دهان یا درمان ارتودنسی دارند، توصیه می‌شود. با توجه به پیشرفت فناوری‌های دندانپزشکی، امروزه جراحی فرنکتومی لثه با روش‌های دقیق‌تر و کم‌دردتری مانند لیزر انجام می‌شود که باعث کاهش خونریزی و بهبودی سریع‌تر می‌شود.
فرنکتومی لثه چیست؟
جراحی فرنکتومی لثه یک روش جراحی ساده است که برای اصلاح مشکلات ناشی از فرنوم‌های دهانی انجام می‌شود. فرنوم یک بافت مخاطی نازک است که لب‌ها و زبان را به لثه متصل می‌کند. در برخی افراد، فرنوم بیش از حد کوتاه، ضخیم یا سفت است و این مسئله می‌تواند مشکلاتی مانند محدودیت حرکت زبان، فاصله دندانی و حتی اختلال در تکلم ایجاد کند. این جراحی معمولاً در کودکان برای بهبود توانایی گفتاری یا در بزرگسالان برای کمک به درمان‌های ارتودنسی و بهبود وضعیت دندانی انجام می‌شود.
فرنکتومی را می‌توان با تیغ جراحی یا روش‌های مدرن‌تر مانند لیزر انجام داد. در این روش، جراح با ایجاد یک برش کوچک، بافت اضافی فرنوم را اصلاح می‌کند تا حرکت طبیعی دهان بهبود یابد. به دلیل ماهیت کم‌تهاجمی این جراحی، دوران نقاهت کوتاه است و عوارض جانبی نادری دارد. در برخی موارد، این جراحی همراه با دیگر روش‌های جراحی لثه برای بهبود وضعیت کلی دهان و دندان انجام می‌شود. رعایت بهداشت دهان پس از عمل، برای جلوگیری از عفونت و تسریع در روند بهبودی ضروری است.
دلایل انجام جراحی فرنکتومی لثه
جراحی فرنکتومی لثه به دلایل مختلفی انجام می‌شود که بسته به نیاز فرد، می‌تواند شامل مشکلات عملکردی، بهداشتی و زیبایی باشد. یکی از دلایل اصلی، ایجاد فاصله غیرطبیعی بین دندان‌های جلویی است که اغلب در کودکان دیده می‌شود. اگر فرنوم لب بالا بیش از حد ضخیم باشد، ممکن است باعث فاصله دندانی شود که حتی با ارتودنسی هم به‌راحتی اصلاح نشود. در این شرایط، فرنکتومی می‌تواند به تثبیت نتایج درمان ارتودنسی کمک کند.
علاوه بر این، فرنوم کوتاه یا محکم می‌تواند منجر به مشکلات تکلمی و حرکتی زبان شود. برخی از افراد به دلیل این محدودیت در تکلم، دچار مشکلات گفتاری مانند نوک‌زبانی حرف زدن می‌شوند. در برخی موارد، فرنکتومی برای افرادی که از پروتزهای دندانی استفاده می‌کنند، ضروری است؛ زیرا فرنوم ضخیم می‌تواند باعث ناپایداری پروتز شود. همچنین، در بیمارانی که تحت درمان برای انواع بیماری لثه هستند، اصلاح فرنوم ممکن است بخشی از یک برنامه درمانی گسترده‌تر باشد تا از بازگشت مشکلات لثه جلوگیری شود.
انواع جراحی فرنکتومی لثه
جراحی فرنکتومی لثه بر اساس محل فرنوم و هدف درمانی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود: فرنکتومی زبانی و فرنکتومی لبی. در فرنکتومی زبانی، فرنوم زیر زبان که باعث محدودیت حرکت زبان می‌شود، برداشته یا اصلاح می‌شود. این نوع جراحی اغلب برای کودکان توصیه می‌شود تا از مشکلات گفتاری و بلع جلوگیری کند. در بزرگسالان نیز در صورتی که محدودیت عملکرد زبان باعث مشکلات تغذیه‌ای یا گفتاری شود، این جراحی انجام می‌شود.
نوع دیگر فرنکتومی لبی است که برای اصلاح فرنوم لب بالا یا پایین انجام می‌شود. اگر فرنوم لب بالا بیش از حد به لثه چسبیده باشد، می‌تواند باعث ایجاد فاصله بین دندان‌های جلویی شود. این وضعیت اغلب در کودکان و نوجوانانی که تحت درمان ارتودنسی هستند، دیده می‌شود. در برخی موارد، فرنکتومی لبی به عنوان بخشی از جراحی لثه انجام می‌شود تا از مشکلات بعدی مانند التهاب مزمن یا تحلیل لثه جلوگیری شود. انتخاب روش جراحی بستگی به شدت مشکل و نیاز بیمار دارد.
مراحل انجام جراحی فرنکتومی لثه
جراحی فرنکتومی لثه معمولاً به صورت سرپایی و با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. ابتدا جراح با استفاده از تیغ جراحی یا لیزر، برش کوچکی روی فرنوم ایجاد می‌کند تا بافت اضافی برداشته شود. در برخی موارد، برای جلوگیری از خونریزی و تسریع بهبودی، بخیه‌های ظریفی در محل جراحی زده می‌شود. کل این فرایند معمولاً کمتر از ۳۰ دقیقه طول می‌کشد و بیمار می‌تواند بلافاصله پس از جراحی به خانه بازگردد.
امروزه بسیاری از متخصصان از جراحی لثه با لیزر برای انجام فرنکتومی استفاده می‌کنند. این روش مزایایی مانند کاهش خونریزی، کاهش درد پس از جراحی و بهبود سریع‌تر را دارد. لیزر همچنین دقت بیشتری در برش بافتی دارد که باعث کاهش احتمال عوارض جانبی می‌شود. انتخاب روش جراحی بستگی به شرایط بیمار و توصیه پزشک دارد. در هر دو روش، رعایت مراقبت‌های پس از جراحی برای جلوگیری از عفونت و تسریع در روند بهبودی ضروری است.
مراقبت‌های بعد از جراحی فرنکتومی لثه
پس از جراحی فرنکتومی لثه، رعایت برخی دستورالعمل‌های مراقبتی ضروری است تا روند بهبودی سریع‌تر و بدون عارضه طی شود. در روزهای ابتدایی پس از عمل، بیمار باید از مصرف غذاهای سخت، تند و گرم پرهیز کند تا از تحریک محل جراحی جلوگیری شود. شستشوی دهان با آب نمک یا دهان‌شویه‌های ضدعفونی‌کننده توصیه می‌شود تا احتمال عفونت کاهش یابد. همچنین، مصرف داروهای مسکن در صورت احساس درد می‌تواند مفید باشد.
بخیه‌های محل جراحی معمولاً در عرض یک هفته جذب شده یا توسط پزشک برداشته می‌شوند. در این مدت، بیمار باید از فعالیت‌های شدید دهانی مانند مکیدن یا جویدن آدامس خودداری کند. حفظ بهداشت دهان و دندان اهمیت زیادی دارد و مسواک زدن باید به‌آرامی و با احتیاط انجام شود. در صورتی که پس از جراحی علائمی مانند خونریزی شدید، تورم غیرعادی یا عفونت مشاهده شود، مراجعه به پزشک ضروری است.
مزایای استفاده از لیزر در جراحی فرنکتومی لثه
استفاده از لیزر در جراحی فرنکتومی لثه مزایای متعددی دارد که آن را به گزینه‌ای ایده‌آل برای بسیاری از بیماران تبدیل کرده است. یکی از مهم‌ترین مزایای لیزر، کاهش خونریزی در حین جراحی است، زیرا لیزر رگ‌های خونی را در همان لحظه برش، می‌بندد. همچنین، زخم‌های ایجادشده در این روش سریع‌تر بهبود می‌یابند و بیمار درد و ناراحتی کمتری تجربه می‌کند.
از دیگر مزایای لیفت لثه با لیزر، کاهش نیاز به بخیه و کاهش خطر عفونت است. در روش‌های سنتی، بخیه‌زدن بخشی از روند جراحی بود، اما لیزر با دقت بالا، نیازی به بخیه ندارد. علاوه بر این، لیزر التهاب و تورم پس از جراحی را کاهش می‌دهد که باعث افزایش راحتی بیمار می‌شود. با توجه به این مزایا، بسیاری از دندانپزشکان و جراحان دهان، جراحی با لیزر را به عنوان گزینه‌ای مناسب برای فرنکتومی پیشنهاد می‌کنند.
عوارض احتمالی و موارد منع انجام جراحی فرنکتومی لثه
جراحی فرنکتومی لثه یک روش ایمن و کم‌تهاجمی است، اما ممکن است عوارضی مانند خونریزی، عفونت یا حساسیت در محل جراحی ایجاد کند. این عوارض معمولاً موقتی هستند و با رعایت مراقبت‌های بهداشتی برطرف می‌شوند. در برخی موارد نادر، بیمار ممکن است دچار زخم‌های مقاوم یا چسبندگی مجدد فرنوم شود که نیاز به بررسی مجدد توسط پزشک دارد.
در برخی شرایط، انجام این جراحی توصیه نمی‌شود. برای مثال، افرادی که مشکلات انعقاد خون دارند یا دچار عفونت‌های فعال دهانی هستند، باید ابتدا شرایط خود را کنترل کنند. همچنین، در صورتی که فرنوم مشکل عملکردی ایجاد نکند، نیازی به این جراحی نیست. مشورت با یک متخصص برای بررسی ضرورت انجام فرنکتومی لثه همیشه توصیه می‌شود.
نتیجه‌گیری
جراحی فرنکتومی لثه یک راهکار مؤثر برای بهبود مشکلات ناشی از اتصال غیرطبیعی فرنوم به لثه است که می‌تواند تأثیر مثبتی بر سلامت دهان و دندان داشته باشد. این روش به‌ویژه برای بیمارانی که دچار مشکلات گفتاری، فاصله دندانی یا دشواری در استفاده از پروتزهای دندانی هستند، توصیه می‌شود. با وجود اینکه این جراحی یک روش ایمن و سریع محسوب می‌شود، رعایت مراقبت‌های بعد از جراحی برای جلوگیری از عفونت و تسریع روند بهبودی ضروری است. در نهایت، مشاوره با دندانپزشک متخصص قبل از انجام این جراحی می‌تواند به انتخاب بهترین روش درمانی و دستیابی به نتایج مطلوب کمک کند.
سوالات متداول
۱. آیا جراحی فرنکتومی لثه دردناک است؟
این جراحی معمولاً با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و بیمار حین عمل دردی احساس نمی‌کند. ممکن است پس از عمل کمی ناراحتی داشته باشید که با مسکن‌های تجویز‌شده کنترل می‌شود.
۲. چه مدت طول می‌کشد تا بعد از جراحی فرنکتومی لثه بهبود یابم؟
بهبودی اولیه معمولاً طی چند روز تا یک هفته اتفاق می‌افتد. در روش لیزری، این زمان کوتاه‌تر است و بیمار معمولاً ظرف چند روز به فعالیت‌های عادی بازمی‌گردد.
۳. آیا جراحی فرنکتومی لثه برای همه افراد ضروری است؟
خیر، این جراحی فقط در مواردی که فرنوم باعث مشکلات عملکردی مانند اختلال گفتاری، فاصله دندانی یا محدودیت حرکتی زبان شود، توصیه می‌شود.
