تیرگی لثه یکی از مشکلات شایع دهان و دندان است که میتواند دلایل مختلفی داشته باشد. لثهها به عنوان یک بخش حیاتی از دهان و دندانها، نقش اساسی در حفظ سلامت دهان ایفا میکنند. وقتی رنگ لثهها تغییر کرده و به سمت تیرگی میروند، ممکن است نشانهای از مشکلات بهداشتی یا بیماریهای خاص باشد. در این مقاله به بررسی علل تیرگی لثه و روشهای درمان آن میپردازیم.
علل تیرگی لثه: دلایل اصلی سیاه شدن لثه
سیاه شدن یا تیرگی لثهها میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. برخی از این عوامل طبیعی و غیر خطرناک هستند، در حالی که دیگر عوامل ممکن است به مشکلات بهداشتی یا بیماریهای خاص اشاره کنند. در اینجا به دلایل اصلی تغییر رنگ لثه ها پرداخته میشود:
۱. افزایش تولید ملانین:
یکی از اصلیترین دلایل طبیعی تیرگی لثه، افزایش تولید رنگدانه ملانین است. ملانین مادهای است که به پوست، مو و چشمها رنگ میدهد. این پدیده بیشتر در افرادی با پوست تیره مشاهده میشود و به طور طبیعی میتواند موجب تیرگی لثهها شود. این حالت معمولاً بدون درد و مشکل است و نیاز به درمان ندارد.
۲. سیگار کشیدن:
یکی از عوامل شایع تیرگی لثهها مصرف سیگار است. نیکوتین و تار موجود در سیگار باعث ایجاد رسوب در لثهها و افزایش تولید ملانین در این ناحیه میشود. این رسوبها به مرور زمان باعث تیرگی و سیاه شدن لثهها میشوند. علاوه بر این، سیگار کشیدن میتواند به ایجاد بیماریهای لثه مانند ژنژیویت و پریودنتیت منجر شود که خود عامل دیگری برای تیرگی لثهها است.
۳. داروها:
مصرف برخی داروها میتواند باعث تغییر رنگ لثهها شود. داروهایی مانند مینوسیکلین (که برای درمان آکنه و عفونتهای باکتریایی استفاده میشود) و داروهای شیمی درمانی میتوانند باعث تغییر رنگ لثهها به سیاه یا تیره شوند. این تغییر رنگ معمولاً موقتی است و پس از قطع دارو بهبود مییابد.
۴. بیماریهای لثه:
بیماری های لثه مانند ژنژیویت و پریودنتیت میتوانند باعث التهاب و خونریزی لثهها شوند. در موارد شدیدتر، به دلیل تجمع باکتریها و عفونت در لثهها، تیرگی و سیاه شدن آنها ایجاد میشود. در برخی از موارد، بیماریهای لثه به علت آسیب به بافت لثه، موجب مرگ سلولهای بافتی و تغییر رنگ لثهها میشوند.
۵. کمبود ویتامین ها:
کمبود ویتامینها به ویژه ویتامین C میتواند موجب ضعف لثهها و تغییر رنگ آنها به سیاه یا بنفش شود. ویتامین C برای سلامت لثهها حیاتی است، زیرا به تولید کلاژن کمک میکند که برای استحکام و سلامت بافت لثه ضروری است. کمبود ویتامین C میتواند باعث ایجاد التهاب و خونریزی در لثهها شود که در نهایت منجر به تغییر رنگ لثهها میشود.
۶. مصرف مواد غذایی با رنگدانه های قوی:
برخی از مواد غذایی و نوشیدنیها مانند قهوه، چای، نوشابههای گازدار، و مواد غذایی با رنگدانههای مصنوعی میتوانند به مرور زمان باعث تغییر رنگ لثهها شوند. این مواد ممکن است به بافت لثهها چسبیده و باعث ایجاد لکههای تیره یا سیاه روی لثهها شوند.
۷. ژنتیک:
برخی افراد به طور ژنتیکی مستعد تیرگی لثهها هستند. این تغییر رنگ طبیعی است و بیشتر در افرادی که پوست تیره دارند، مشاهده میشود. در این افراد، لثهها به طور طبیعی دارای رنگ تیرهتری هستند که نیازی به نگرانی ندارد.
۸. آسیب و ضربه به لثه:
آسیب یا ضربه به لثه میتواند باعث ایجاد خونریزی در بافت لثه شود. خونریزی و تجمع خون در بافت لثه میتواند موجب سیاه شدن یا تیرگی موقت لثهها شود. این وضعیت معمولاً پس از بهبودی آسیبها به حالت طبیعی باز میگردد.
۹. آلودگی هوا و مواد شیمیایی:
قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا و مواد شیمیایی خاص مانند برخی از مواد شیمیایی صنعتی میتواند موجب تغییر رنگ لثهها شود. این مواد ممکن است به طور مستقیم با لثهها تماس پیدا کرده و موجب تیرگی آنها شوند.
۱۰. افزایش فشار خون:
در برخی از موارد، فشار خون بالا میتواند باعث تغییر رنگ لثهها به سیاه یا بنفش شود. این تغییر رنگ معمولاً به دلیل کاهش جریان خون به لثهها و عدم تأمین اکسیژن کافی به این ناحیه است.
۱۱. بیماریهای سیستمی و عفونی:
برخی از بیماریهای سیستمی و عفونی مانند سایکلوسپورین (که به عنوان یک داروی ایمنی شناخته میشود) یا بیماریهایی مانند درماتیت و لوپوس میتوانند باعث تیرگی و سیاه شدن لثهها شوند. این بیماریها ممکن است با مشکلات سیستم ایمنی یا التهابی همراه باشند که بر روی رنگ لثهها تاثیر میگذارند.

درمان تیرگی لثه
برای درمان تیرگی لثهها ابتدا باید علت آن شناسایی شود. در مواردی که تیرگی لثه ناشی از عوامل طبیعی یا بهداشتی باشد، میتوان از روشهای خانگی و مراقبتی استفاده کرد. در موارد دیگر، نیاز به درمانهای تخصصی از سوی دندانپزشک یا پزشک وجود دارد:
- مراقبت بهداشتی مناسب: اولین قدم در درمان تیرگی لثه، رعایت بهداشت دهان و دندان است. مسواک زدن دو بار در روز، استفاده از نخ دندان، و شستشوی دهان با دهانشویههای ضدعفونیکننده میتواند در جلوگیری از ایجاد تیرگی لثهها موثر باشد. همچنین تعویض مسواکهای کهنه و استفاده از مسواکهای نرم نیز مهم است.
- استفاده از روغنهای طبیعی: برخی از روغنها و مواد طبیعی میتوانند به درمان تیرگی لثه کمک کنند. روغن نارگیل و روغن میخک خاصیت ضد میکروبی دارند و میتوانند به بهبود وضعیت لثهها کمک کنند. جوشانده مریم گلی نیز برای درمان تیرگی لثه مفید است و میتواند غشای مخاطی لثه را پاکسازی کند.
- ترک سیگار: اگر تیرگی لثه ناشی از سیگار کشیدن باشد، بهترین درمان ترک سیگار است. ترک این عادت نه تنها به بهبود رنگ لثهها کمک میکند، بلکه از بروز مشکلات بهداشتی و بیماریهای لثه نیز جلوگیری میکند.
- مصرف ویتامینها: اگر تیرگی لثه ناشی از کمبود ویتامین C باشد، مصرف مکملهای ویتامین C و مواد غذایی غنی از این ویتامین میتواند به بهبود وضعیت لثهها کمک کند. مصرف مواد غذایی حاوی امگا 3 و پروبیوتیکها نیز میتواند التهاب و باکتریهای موجود روی لثهها را کاهش دهد.
- درمانهای پزشکی: در برخی موارد، نیاز به درمانهای تخصصی مانند لایهبرداری لثه با لیزر یا جراحی لثه برای رفع تیرگی وجود دارد. دندانپزشک با بررسی وضعیت لثهها و تشخیص علت تیرگی، بهترین روش درمانی را پیشنهاد خواهد کرد.
نتیجهگیری
تیرگی لثهها میتواند نشانهای از مشکلات بهداشتی، مصرف سیگار، کمبود ویتامینها یا بیماریهای خاص باشد. برای پیشگیری از این مشکل، رعایت بهداشت دهان و دندان، ترک سیگار و مصرف مواد غذایی غنی از ویتامینها و مواد مغذی بسیار مهم است. در صورتی که تیرگی لثهها ادامه پیدا کرد یا نشانهای از بیماری خاص باشد، مشاوره با پزشک یا دندانپزشک ضروری است.