عفونت دندان یک وضعیت است که در آن باکتری ها به داخل دندان یا لثه نفوذ می کنند و باعث التهاب، درد، تورم و گاهی خونریزی می شوند. عفونت در این قسمت می تواند بسیار خطرناک باشد و اگر درمان نشود، ممکن است باعث عفونت خون، آسیب عصبی، از دست دادن دندان یا حتی مرگ شود. بنابراین، شناخت علائم، دلایل و روش های درمان عفونت برای حفظ سلامت دهان و دندان بسیار مهم است.
دلایل عفونت کردن دندان
عفونت معمولاً ناشی از ورود باکتری های موجود در دهان به داخل دندان می باشد. این باکتری ها می توانند به دلایل مختلفی به دندان نفوذ کنند، از جمله:
- پوسیدگی دندان: پوسیدگی دندان یکی از شایع ترین علل عفونت دندان است. پوسیدگی دندان زمانی رخ می دهد که اسید های تولید شده توسط باکتری های دهانی مینای دندان را تخریب می کنند و باعث ایجاد سوراخ ها یا ترک های کوچک در سطح دندان می شوند. این سوراخ ها می توانند مسیری برای ورود باکتری ها به داخل لایه های عمیق تر دندان، مانند عاج یا مغز دندان، باشند و باعث عفونت شوند.
- شکستگی یا آسیب دندان: شکستگی یا آسیب دندان نیز می تواند منجر به عفونت دندان شود. شکستگی یا آسیب دندان می تواند به دلیل تصادف، ضربه، جویدن مواد سخت یا استفاده نادرست از دندان ایجاد شود. شکستگی یا آسیب ممکن است سطح دندان را شکافته یا بشکند و باکتری ها را به داخل دندان راه دهد.
- عفونت لثه: عفونت لثه یا پریودنتیت یک بیماری است که در آن باکتری های دهانی باعث التهاب و خونریزی لثه می شوند. عفونت لثه می تواند باعث تخریب بافت های نرم و استخوانی که دندان را حمایت می کنند شود و باعث جدا شدن لثه از دندان و ایجاد فضاهای خالی یا پوکت ها بین آنها شود. این پوکت ها می توانند محل رشد و تکثیر باکتری ها شوند و عفونت را به ریشه دندان منتقل کنند.
- درمان های دندانپزشکی ناقص یا نامناسب: برخی از درمان های دندانپزشکی مانند پر کردن دندان، ترمیم دندان، ایمپلنت دندان یا کانال ریشه اگر به درستی انجام نشوند یا مراقبت های لازم پس از آن ها را رعایت نکنید، ممکن است باعث عفونت دندان شوند. برای مثال، اگر مواد پرکننده دندان بشکند یا مطابق با دندان نباشد، ممکن است باکتری ها را به داخل دندان راه دهد. یا اگر کانال ریشه به طور کامل تمیز نشده یا مهر و موم نشده باشد، می تواند باعث شود که باقی مانده باکتری ها در داخل دندان باقی بمانند و عفونت ایجاد کنند.
روش های درمان عفونت دندان
درمان عفونت بستگی به شدت و موقعیت عفونت دارد. برخی از روش های درمان عفونت دندان عبارتند از:
مصرف آنتی بیوتیک ها: آنتی بیوتیک ها داروهایی هستند که می توانند باکتری ها را از بین ببرند یا رشد آن ها را متوقف کنند. آنتی بیوتیک ها می توانند به صورت قرص، شربت، ژل یا حتی تزریق توسط دندانپزشک تجویز شوند. آنتی بیوتیک ها می توانند عفونت را کنترل کنند و علائم را تسکین دهند، اما نمی توانند علت عفونت را رفع کنند. بنابراین، آنتی بیوتیک ها باید در کنار درمان های دیگر مانند پر کردن دندان، کانال ریشه یا کشیدن دندان مصرف شوند.
پر کردن دندان: پر کردن حفره ها و پوسیدگی ها و شکستگی دندان ها، یکی از روش های درمان عفونت است.
درمان ریشه دندان: درمان ریشه دندان که شامل عصب کشی می شود، یک روش درمانی است که در آن دندانپزشک باکتری ها و بافت های آلوده را از داخل ریشه دندان بر می دارد و سپس دندان را پر و مهر و موم می کند. درمان ریشه می تواند درد را برطرف کند و دندان را نجات دهد. درمان ریشه معمولاً در یک یا چند جلسه انجام می شود و نیاز به مراقبت های بعد از درمان دارد.
کشیدن دندان: کشیدن دندان یک روش درمانی است که در آن دندانپزشک دندان آلوده را کاملاً از دهان بیرون می کشد. کشیدن دندان زمانی لازم است که دندان بسیار آسیب دیده یا پوسیده باشد و قابل ترمیم یا نجات نباشد. خارج کردن دندان می تواند عفونت را از بین ببرد و جلوی پیشرفت آن را بگیرد. این روش درمانی نیاز به بی حسی موضعی یا کلی دارد و ممکن است باعث خونریزی، درد، تورم یا عفونت مجدد شود. بنابراین، باید پس از کشیدن، از دستورالعمل های دندانپزشک پیروی کرد.
ترمیم دندان: ترمیم یک روش درمانی است که در آن دندانپزشک با استفاده از مواد مختلف مانند کامپوزیت، سرامیک، طلا یا آلیاژهای فلزی، شکل و عملکرد دندان را بازگرداند. ترمیم می تواند در مواردی مانند شکستگی، پوسیدگی، تغییر رنگ یا فرسایش دندان انجام شود و زیبایی و سلامت دندان را بهبود بخشد و از عفونت جلوگیری کند.
علائم عفونت دندان
عفونت دندان ممکن است با علائم مختلفی همراه باشد، بسته به میزان و محل عفونت. برخی از علائم عبارتند از:
درد دندان: درد دندان یکی از شایع ترین و مشخص ترین علائم عفونت است. درد دندان ممکن است شدید، مداوم، ناگهانی، لحظه ای، تیز، خفه کننده یا ملایم باشد. درد دندان ممکن است با جویدن، نوشیدن، تغییر دما یا فشار بر روی دندان تشدید شود. درد دندان می تواند به گوش، چانه، گردن یا سر منتشر شود.
تورم لثه یا دهان: تورم لثه یا دهان یک علامت دیگر عفونت است. این علامت می تواند با درد، حساسیت، قرمزی، گرمی یا خونریزی همراه باشد. ورم لثه می تواند باعث سخت شدن بستن یا باز کردن دهان شود.
پوسیدن دندان: پوسیدن دندان یک علامت دیگر عفونت است. پوسیدن زمانی رخ می دهد که باکتری ها مینای دندان را تخریب کنند و باعث ایجاد سوراخ ها یا تغییر رنگ دندان شوند. پوسیدن می تواند با درد، حساسیت، بدبویی دهان یا تغییر شکل دندان همراه باشد. همچنین ممکن است باعث شکستگی یا آسیب دندان شود.
آبسه دندان: آبسه دندان یک علامت دیگر عفونت است. آبسه یک مجموعه از پوسیدگی و مایعات است که در داخل یا در اطراف دندان تشکیل می شود. آبسه می تواند با درد شدید، تورم، قرمزی، گرمی، بدبویی دهان یا تب همراه باشد. آبسه می تواند باعث فشار بر روی عصب ها یا رگ های خونی شود و عفونت را به سایر قسمت های بدن منتشر کند.
عوارض عدم درمان عفونت دندان
عفونت یک مشکل جدی است که نباید نادیده گرفته شود. عفونت اگر درمان نشود، ممکن است باعث عوارض خطرناکی شود، از جمله:
از دست دادن دندان: از دست دادن دندان یکی از عوارض شایع عدم درمان عفونت است. از دست دادن دندان زمانی رخ می دهد که عفونت باعث خراب شدن دندان یا بافت های اطراف آن شود و دندانپزشک نتواند دندان را نجات دهد.
- عفونت خون: عفونت خون یکی از عوارض خطرناک عدم درمان عفونت دندان است. عفونت خون زمانی رخ می دهد که باکتری های عفونی از دندان به خون منتقل شوند و باعث التهاب در سراسر بدن شوند. عفونت خون می تواند باعث تب، لرز، تپش قلب، تنگی نفس، سردرد، کاهش فشار خون یا … شود. عفونت خون می تواند باعث آسیب به اعضای حیاتی مانند قلب، کلیه، کبد یا مغز شود و در موارد شدید ممکن است منجر به مرگ شود.
- آسیب عصبی: آسیب عصبی یکی از عوارض شایع عدم درمان عفونت دندان است. آسیب عصبی زمانی رخ می دهد که عفونت باعث فشار بر روی عصب های دندانی شود و باعث درد، حساسیت، کاهش حس یا بی حسی در دندان، لب، چانه یا گونه شود. آسیب عصبی ممکن است موقت یا دائمی باشد و در برخی موارد ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.
- پیوند عفونت به سایر دندان ها یا بافت ها: پیوند عفونت به سایر دندان ها یا بافت ها یکی از عوارض ممکن عدم درمان عفونت دندان است. پیوند عفونت به سایر دندان ها یا بافت ها زمانی رخ می دهد که عفونت از دندان آلوده به دندان ها یا بافت های اطراف آن، مانند لثه، استخوان یا سینوس ها، منتشر شود و باعث التهاب، تورم، درد یا آسیب شود. پیوند عفونت به سایر دندان ها یا بافت ها ممکن است نیاز به درمان های تخصصی یا جراحی داشته باشد.
بهترین قرص و دارو برای رفع عفونت دندان
برای رفع عفونت دندان، بهترین قرص و دارو بستگی به نوع و شدت عفونت دارد. برخی از قرص ها و داروهای معمول برای رفع عفونت عبارتند از:
آنتی بیوتیک ها: آنتی بیوتیک ها داروهایی هستند که می توانند باکتری ها را از بین ببرند یا رشد آن ها را متوقف کنند. آنتی بیوتیک ها می توانند به صورت قرص، شربت، ژل یا حتی تزریق توسط دندانپزشک تجویز شوند. آنتی بیوتیک ها می توانند عفونت را کنترل کنند و علائم را تسکین دهند، اما نمی توانند علت را رفع کنند. بنابراین، آنتی بیوتیک ها باید به همراه درمان های دیگر مانند پر کردن، درمان ریشه یا کشیدن دندان مصرف شوند. برخی از آنتی بیوتیک های معمول برای رفع عفونت عبارتند از آموکسی سیلین، کلیندامایسین، مترونیدازول و پنی سیلین.
مسکن ها: مسکن ها داروهایی هستند که می توانند درد را کاهش دهند یا برطرف کنند. مسکن ها می توانند به صورت قرص، شربت، ژل، اسپری یا حتی تزریق توسط دندانپزشک تجویز شوند. این دست از داروها می توانند درد را تسکین دهند، اما نمی توانند چرک را درمان کنند. بنابراین باید در کنار درمان های دیگر مانند آنتی بیوتیک ها، پر کردن دندان، درمان ریشه یا کشیدن مصرف شوند. برخی از ضددردهای معمول برای رفع درد دندان عبارتند از ایبوپروفن، پاراستامول، آسپرین و کدئین.
ضد التهاب ها: ضد التهاب ها داروهایی هستند که می توانند التهاب را کاهش دهند یا برطرف کنند. ضد التهاب ها می توانند به صورت قرص، شربت، ژل، اسپری یا حتی تزریق توسط دندانپزشک تجویز شوند. ضد التهاب ها می توانند تورم، قرمزی، گرمی یا درد ناشی از عفونت را تسکین دهند، اما نمی توانند عفونت را درمان کنند. بنابراین، ضد التهاب ها باید به همراه درمان های دیگر مانند آنتی بیوتیک ها، پر کردن دندان، کانال ریشه یا کشیدن مصرف شوند. برخی از ضد التهاب های معمول برای رفع التهاب دندان عبارتند از ناپروکسن، دیکلوفناک، مفنامیک اسید و کورتیکواستروئیدها.
روش های خانگی برای تسکین موقت عفونت
برای تسکین موقت عفونت دندان، برخی از روش های خانگی می توانند مفید باشند. این روش ها نمی توانند عفونت را درمان کنند و نباید جایگزین درمان های دندانپزشکی شوند. این روش ها فقط می توانند علائم را برای مدت کوتاهی کاهش دهند و باید به محض امکان به دندانپزشک مراجعه کرد. برخی از روش های خانگی برای تسکین موقت عفونت عبارتند از:
یخ: یخ می تواند به عنوان یک ضد التهاب و بی حس کننده طبیعی عمل کند و تورم و درد را کاهش دهد. یخ را می توان در یک پارچه یا کیسه پلاستیکی قرار داد و به طور مستقیم بر روی قسمت آلوده از دهان یا گونه گذاشت. یخ را نباید بیش از هر 15 دقیقه یکبار استفاده کرد و باید از تماس مستقیم یخ با دندان خودداری کرد.
نمک و آب گرم: نمک و آب گرم می تواند به عنوان یک ضد عفونی کننده و ضد التهاب طبیعی عمل کند و باکتری ها را از بین ببرد و التهاب و درد را کاهش دهد. نمک و آب گرم را می توان با حل کردن یک قاشق چای خوری نمک در یک لیوان آب گرم تهیه کرد و به طور مرتب با آن دهان را شستشو داد. نمک و آب گرم را نباید بلعید و باید پس از هر بار استفاده از آن دهان را آبکشی کرد.
زنجبیل یا روغن زنجبیل: زنجبیل یا روغن زنجبیل می تواند به عنوان یک ضد التهاب و ضد درد طبیعی عمل کند و تورم و درد را کاهش دهد. زنجبیل یا روغن زنجبیل را می توان با قرار دادن یک تکه زنجبیل تازه یا چند قطره روغن زنجبیل بر روی دندان یا لثه آلوده استفاده کرد و به آرامی جوید. این ماده را نباید بلعید و باید پس از هر بار استفاده از آن دهان را آب کشید
